Nguyên nhân của hiện tượng động cơ điện không quay

Nguyên nhân của hiện tượng động cơ điện không quay

Khi động cơ điện bị sự cố, quan sát từ bên ngoài sẽ thấy những biểu hiện khác thường. Các biểu hiện này khá đa dạng, rất khó hệ thống thành quy luật. Một hiện tượng giống nhau có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra. Một bộ phận bị trục trặc có thể biểu hiện ra ngoài dưới nhiều dạng không giống nhau. Đối với hiện tượng động cơ điện không quay khi đóng điện, không thấy biểu hiện có momen quay ngay cả khi không tải cần phải phân biệt được những trường hợp như sau.

Động cơ không quay, không thấy tiếng kêu điện từ, sờ vào bầu không thấy rung

Khi làm việc, động cơ bao giờ cũng có tiếng kêu điện từ âm thấp. Đó là do thể tích lõi thép stato bị co giãn có chu kỳ sinh ra tiếng kêu. Những động cơ có chất lượng cao khi hoạt động không tải có thể khó nghe tiếng kêu nhưng sờ tay vào bầu vẫn thấy rung. Nếu động cơ không quay mà không thấy tiếng kêu điện từ cũng không rung bầu thì có nghĩa là tất cả các cuộn dây của nó đều không làm việc.Hiện tượng này thường xảy ra với động cơ một pha mà sự cố thường gặp nhất là bộ chuyển mạch bị trục trặc. Khi đó, mạch điện của động cơ bị hở nên không có dòng điện chạy qua nó. Dùng ôm kế đo thông mạch giữa hai đầu phích cắm điện sẽ phát hiện ra điều đó. Trường hợp cả cuộn làm việc và cuộn khởi động đều bị đứt cũng thấy hiện tượng tương tự nhưng chỉ xảy ra khi có sự đánh lửa từ cuộn nọ sang cuộn kia làm đứt dây quấn.

Đối với động cơ ba pha, hiện tượng này rất ít gặp vì không mấy khi cả ba pha đều bị hở mạch. Khi đó, đo điện áp trên ba trụ đấu dây ngoài bản cực phải thu được ba giá trị điện áp bằng không. Trường hợp cả ba cuộn dây pha đều bị đứt từ bên trong cũng có biểu hiện tương tự.

Động cơ không quay, có tiếng kêu điện từ hoặc sờ bầu thấy rung, mồi theo chiều nào thì quay lờ dờ theo chiều đó

Có tiếng kêu điện từ chứng tỏ đã có dòng điện chạy qua động cơ nhưng không tự khởi động được chúng tỏ không có momen quay mà chỉ có từ trường đập mạch nên chỉ quay được theo chiều tác động từ bên ngoài.  Động cơ một pha mà mất momen quay chỉ có thể là đứt cuộn dây khởi động hoặc hỏng tụ điện. Động cơ ba pha mà mất momen quay có thể là đứt dây chảy ở một hoặc hai trong ba dây chảy ở cầu dao, đứt một trong ba cuộn dây stato khi đấu Y  hoặc đứt hai trong ba cuộn dây pha stato khi đấu Δ. Dùng Ampe kế kìm, cặp vào dây ba pha của động cơ sẽ xác định được pha đứt. Pha nào đứt thì ở đó không cố dòng điện chạy qua.

Nếu không có ampe kế kìm thì có thể dùng ôm kế để kiểm tra thông mạch hoặc dùng vôn kế đo điện áp. Nếu đo điện áp của từng cặp trụ ngoài bản cực mà thu được ba giá trị đo bằng nhau thì có nghĩa là cả ba pha đều không đứt. Ngược lại là có dây đứt.

Ngoài ra các động cơ một pha và ba pha bị mất mô men quay có thể còn do hỏng cổ góp, biến trở hoặc đứt các cuộn dây trong roto pha.

Động cơ không quay, có tiếng kêu điện từ lớn, roto bị hút lệch về một phía và bó cứng, có nóng cục bộ, nhiệt độ tăng rất nhanh.

Các tổ bối dây hoặc bối dây trong một cuộn dây của động cơ điện được bố trí đối xứng nhau qua trục cho nên lực từ tác dụng lên roto luôn cân bằng về mọi phía.Khi một trong các tổ bối dây của cuộn dây bị chập sẽ xuất hiện lực từ kéo lệch roto về một phía gây nên hiện tượng sát cốt giả tạo. Lúc này nếu quay bằng tay  sẽ thấy roto bị bó cứng nhưng nếu cắt điện thì quay lại được nhẹ nhàng. Roto luôn bị hút lệch về phía có các tổ bối dây còn tốt. Đối diện với nó qua trục là tổ bối dây bị chập.